کاربرانی که به زیرساخت‌های نرم‌افزاری، مدیریت سرورها یا خودکارسازی محیط‌های توسعه علاقه‌مندند، معمولاً با چالش‌هایی مثل تکرارپذیری، مقیاس‌پذیری و مدیریت آسان منابع روبه‌رو هستند. اگر شما هم با سرویس‌های ابری یا سرورهای متعدد کار می‌کنید، احتمالاً به دنبال ابزاری هستید که بتواند تمام این وظایف را ساده، شفاف و قابل کنترل کند. Terraform دقیقاً در پاسخ به همین نیاز طراحی شده است. ابزاری برای مدیریت زیرساخت به‌عنوان کد (Infrastructure as Code) که به شما اجازه می‌دهد زیرساخت‌های پیچیده را به شکلی منظم، نسخه‌پذیر و قابل پیش‌بینی تعریف و پیاده‌سازی کنید.
Terraform چیست؟
Terraform یک ابزار متن‌باز از شرکت HashiCorp است که برای تعریف، پیاده‌سازی و مدیریت زیرساخت‌ها به صورت کد (Infrastructure as Code یا IaC) طراحی شده است. با استفاده از Terraform، می‌توانید منابع مختلف مثل ماشین‌های مجازی، شبکه‌ها، دیتابیس‌ها و سرویس‌های ابری را به‌جای انجام دستی با نوشتن فایل‌های متنی ساده و قابل نسخه‌بندی ایجاد و کنترل کنید. (زیرساخت ابری چیست)
این ابزار از زبان پیکربندی HCL استفاده می‌کند و با بسیاری از ارائه‌دهندگان خدمات ابری مثل AWS، Azure، Google Cloud و حتی زیرساخت‌های محلی سازگار است، بنابراین یک راه‌حل انعطاف‌پذیر و قابل اعتماد برای خودکارسازی و استانداردسازی مدیریت زیرساخت‌ها به شمار می‌رود.
Terraform چه کاری انجام می دهد؟
Terraform وظیفه دارد زیرساخت‌های مورد نیاز شما را با استفاده از فایل‌های متنی ساده و قابل‌درک تعریف، ایجاد و مدیریت کند. این ابزار به شما اجازه می‌دهد تا منابعی مانند سرورها، شبکه‌ها، پایگاه‌های داده و سرویس‌های ابری را به‌صورت خودکار و متمرکز کنترل کنید. به‌جای ورود دستی به کنسول‌های ابری و ساخت دستی منابع، کافی است زیرساخت موردنظر را در قالب کد بنویسید و با اجرای دستوراتی مانند terraform apply، همه چیز به‌طور خودکار ساخته و پیکربندی می‌شود.
یکی از قابلیت‌های کلیدی Terraform این است که تغییرات را قبل از اجرا تحلیل می‌کند و به شما نشان می‌دهد که چه اتفاقی خواهد افتاد (با استفاده از دستور terraform plan). این ویژگی باعث می‌شود از بروز خطاهای ناخواسته جلوگیری کنید. علاوه‌بر‌این، Terraform وضعیت فعلی زیرساخت را در یک فایل به نام state ذخیره می‌کند و هر بار که تغییری اعمال می‌شود، با وضعیت قبلی مقایسه می‌کند تا فقط موارد لازم تغییر یابند. به همین دلیل، این ابزار برای پروژه‌هایی با مقیاس بزرگ، تیم‌های توسعه چندنفره یا محیط‌های چندگانه (مثل توسعه، تست، تولید) بسیار کاربردی و ضروری است.
مزایای استفاده از terraform
استفاده از Terraform مزایای متعددی برای توسعه‌دهندگان، تیم‌های DevOps و مدیران زیرساخت دارد، چرا که این ابزار فرآیند مدیریت زیرساخت را دقیق، خودکار و مقیاس‌پذیر می‌سازد. در ادامه مهم‌ترین مزایای Terraform را معرفی می‌کنیم.
زیرساخت به عنوان کد (Infrastructure as Code – IaC)
Terraform به شما اجازه می‌دهد تا تمام زیرساخت‌های خود را به‌صورت کد تعریف کنید. این کار باعث می‌شود بتوانید تغییرات را راحت‌تر مدیریت کرده، آن‌ها را نسخه‌بندی کنید و با دیگر اعضای تیم به اشتراک بگذارید. همچنین، با استفاده از IaC می‌توان به سادگی محیط‌های مختلف مانند توسعه، تست و تولید را با تنظیمات یکسان ایجاد کرد.
خودکارسازی فرآیند ساخت و تغییر زیرساخت
با Terraform، نیازی به انجام دستی وظایف تکراری نیست. ایجاد منابع، اعمال تغییرات یا حذف آن‌ها به‌صورت خودکار و دقیق انجام می‌شود. این موضوع علاوه‌بر صرفه‌جویی در زمان، احتمال بروز خطاهای انسانی را نیز به شکل قابل توجهی کاهش می‌دهد.
پیش‌نمایش تغییرات قبل از اجرا (Terraform Plan)
یکی از مزایای مهم Terraform این است که قبل از اعمال هرگونه تغییری در زیرساخت، می‌توان با دستور terraform plan متوجه شد چه چیزی قرار است تغییر کند. این پیش‌نمایش باعث می‌شود بتوانید تصمیم‌گیری دقیق‌تری داشته باشید و از اعمال ناخواسته یا اشتباهات جلوگیری کنید.
قابل‌استفاده با چندین ارائه‌دهنده خدمات ابری
Terraform از ارائه‌دهندگان مختلفی مانند AWS، Azure، Google Cloud، DigitalOcean و حتی زیرساخت‌های داخلی مثل VMware پشتیبانی می‌کند. بنابراین شما می‌توانید با یک ابزار واحد، منابع خود را در پلتفرم‌های مختلف مدیریت کرده و حتی زیرساخت چندابری (multi-cloud) ایجاد کنید.
مدیریت وضعیت (State Management)
Terraform اطلاعات دقیق مربوط به زیرساخت‌های ایجادشده را در فایل state ذخیره می‌کند. این فایل به Terraform اجازه می‌دهد وضعیت فعلی سیستم را با فایل‌های کدی که شما نوشته‌اید مقایسه و فقط تغییرات لازم را اجرا کند. این قابلیت باعث می‌شود مدیریت پروژه‌های بزرگ و پیچیده بسیار ساده‌تر و دقیق‌تر انجام شود.
افزایش همکاری تیمی و قابلیت نسخه‌بندی
زیرساخت‌هایی که با Terraform تعریف می‌شوند قابل ذخیره در سیستم‌های کنترل نسخه مانند Git هستند. این امکان، همکاری بین اعضای تیم، بررسی تغییرات و بازگشت به نسخه‌های قبلی را بسیار آسان می‌کند. به‌علاوه، مستندسازی و تکرارپذیری پروژه‌ها نیز بهبود می‌یابد.
Terraform چگونه کار می کند؟
برای درک بهتر عملکرد Terraform، این فرایند را می‌توان در چند مرحله کلیدی خلاصه کرد:
تعریف زیرساخت با استفاده از HCL
در ابتدا، شما زیرساخت مورد نظر را در فایل‌هایی با پسوند .tf و با زبانی به نام HCL (HashiCorp Configuration Language) می‌نویسید. در این فایل‌ها مشخص می‌کنید که چه منابعی مانند سرور، شبکه، پایگاه‌داده یا سرویس ابری نیاز دارید.
اجرای دستور terraform init
این دستور برای راه‌اندازی پروژه استفاده می‌شود. با اجرای آن، Terraform افزونه‌های مربوط به providerهای موردنیاز (مثل AWS، Azure، GCP و…) را دانلود و آماده می‌کند.
اجرای دستور terraform plan
در این مرحله، Terraform فایل‌های شما را بررسی می‌کند و گزارشی از تغییراتی که قرار است اعمال شود، نمایش می‌دهد. این مرحله هیچ تغییری در زیرساخت ایجاد نمی‌کند، بلکه فقط به شما کمک می‌کند تا ببینید چه کارهایی قرار است انجام شود.
اجرای دستور terraform apply
پس از تأیید برنامه، با اجرای این دستور، Terraform تغییرات لازم را در زیرساخت واقعی اعمال می‌کند. این مرحله شامل ساخت منابع جدید، به‌روزرسانی منابع موجود یا حذف موارد غیرضروری است.
ذخیره وضعیت در فایل State
Terraform وضعیت فعلی زیرساخت را در فایلی به نام terraform.tfstate ذخیره می‌کند. این فایل برای بررسی تفاوت بین وضعیت فعلی و وضعیت تعریف‌شده در کد استفاده می‌شود و به Terraform امکان می‌دهد فقط تغییرات لازم را اعمال کند.
مقایسه با سایر ابزارها
Terraform یکی از محبوب‌ترین ابزارهای «زیرساخت به عنوان کد» است، اما تنها گزینه موجود نیست. ابزارهای دیگری مانند Ansible، Puppet، Chef و CloudFormation نیز برای مدیریت زیرساخت استفاده می‌شوند. هر یک از این ابزارها ویژگی‌ها، مزایا و موارد استفاده خاص خود را دارند. در ادامه به مقایسه Terraform با چند ابزار پرکاربرد می‌پردازیم.
Terraform و Ansible
Terraform بیشتر برای ایجاد و مدیریت منابع ابری (مثل ماشین مجازی، شبکه، دیتابیس) استفاده می‌شود، در حالی که Ansible بیشتر برای پیکربندی و مدیریت نرم‌افزارها روی سرورها کاربرد دارد.
Terraform و CloudFormation (ویژه AWS)
CloudFormation ابزار رسمی AWS برای تعریف زیرساخت به‌صورت کد است. اگر فقط با AWS کار می‌کنید، CloudFormation گزینه خوبی است. ولی Terraform از چندین ارائه‌دهنده مختلف پشتیبانی می‌کند (multi-cloud) و از این نظر انعطاف‌پذیرتر است. همچنین، HCL (زبان Terraform) ساده‌تر و خواناتر از JSON یا YAML است که در CloudFormation استفاده می‌شود.
Terraform و Puppet و Chef
Puppet و Chef از ابزارهای قدیمی‌تر و قدرتمند در زمینه پیکربندی سیستم هستند. این ابزارها بیشتر بر مدیریت تنظیمات سیستم‌عامل و اپلیکیشن‌ها تمرکز دارند، در حالی که Terraform بیشتر برای ساخت و مدیریت منابع ابری طراحی شده است.
استفاده از terraform در دنیای واقعی
در دنیای واقعی، Terraform به‌طور گسترده در تیم‌های DevOps، شرکت‌های فناوری و سازمان‌هایی که با سرویس‌های ابری کار می‌کنند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. به‌عنوان مثال، یک تیم توسعه می‌تواند با استفاده از Terraform به‌سادگی زیرساخت‌های لازم برای محیط‌های تست، توسعه و تولید را ایجاد کرده و در صورت نیاز با چند خط کد آن‌ها را تغییر یا حذف کند. در پروژه‌های بزرگ که شامل صدها سرور، شبکه، پایگاه‌داده و سرویس‌های مختلف هستند، Terraform به کاهش خطاهای انسانی، افزایش سرعت استقرار و حفظ هماهنگی بین اعضای تیم کمک می‌کند. همچنین بسیاری از شرکت‌ها از آن برای پیاده‌سازی زیرساخت چندابری، Disaster Recovery و مدیریت منابع به‌شکل متمرکز بهره می‌برند.
Terraform برای چه کسانی مناسب است؟
Terraform برای افرادی که مسئول مدیریت و پیکربندی زیرساخت‌ها هستند، ابزار بسیار مناسبی است. این ابزار برای تیم‌های DevOps، مهندسان سیستم و افرادی که با سرویس‌های ابری و زیرساخت‌های پیچیده کار می‌کنند، طراحی شده است. اگر شما در پروژه‌هایی با مقیاس بزرگ یا چندابری (multi-cloud) فعالیت می‌کنید و نیاز دارید تا زیرساخت‌ها را به‌صورت خودکار، قابل تکرار و نسخه‌بندی شده مدیریت کنید، Terraform به‌طور چشمگیری روند کار شما را ساده و بهینه می‌کند. همچنین، اگر تیم شما به دنبال افزایش کارایی و کاهش خطاهای ناشی از مدیریت دستی منابع است، Terraform گزینه‌ای عالی برای بهبود اتوماسیون و همگام‌سازی میان اعضای تیم محسوب می‌شود.
جمع‌بندی
Terraform یک ابزار قدرتمند و متن‌باز برای تعریف، پیاده‌سازی و مدیریت زیرساخت‌ها با استفاده از کد است. این ابزار نه‌تنها به شما کمک می‌کند زیرساخت‌ها را خودکار و متمرکز مدیریت کنید، بلکه امکان همکاری تیمی و افزایش بهره‌وری را نیز فراهم می‌سازد. اگر به دنبال روشی ساخت‌یافته و مقیاس‌پذیر برای کنترل محیط‌های ابری یا داخلی خود هستید، Terraform گزینه‌ای قابل اعتماد خواهد بود.
سؤالات متداول
آیا برای استفاده از Terraform باید برنامه‌نویس حرفه‌ای باشم؟
خیر. دانش اولیه در مورد ساختارهای پایه‌ای کدنویسی و آشنایی با مفاهیم زیرساختی کافی است. Terraform از زبانی ساده به نام HCL (HashiCorp Configuration Language) استفاده می‌کند که یادگیری آن آسان است.
Terraform فقط با AWS کار می‌کند؟
خیر. Terraform از ارائه‌دهندگان مختلفی مانند AWS، Azure، Google Cloud، و حتی پلتفرم‌های داخلی مانند VMware پشتیبانی می‌کند. به همین دلیل، یک ابزار چندمنظوره برای انواع پروژه‌ها به شمار می‌رود.
تفاوت Terraform با ابزارهایی مثل Ansible یا Puppet چیست؟
Terraform برای مدیریت و ساخت زیرساخت استفاده می‌شود (مثل ایجاد سرور، شبکه، دیتابیس و…) در حالی که ابزارهایی مثل Ansible بیشتر برای پیکربندی نرم‌افزارها روی سرورها به‌کار می‌روند. بنابراین Terraform و این ابزارها مکمل یکدیگر هستند، نه رقیب.
